ΠΥΡΗΝΙΚΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΣΤΗ ΓΑΥΔΟ...

Μια μικροσκοπική κουκίδα στο χάρτη - κι αυτή όχι σ' όλους τους χάρτες- νότια της Κρήτης. Γαύδος. Το πιο νότιο σημείο της Ελλάδας και κατ' επέκταση της Ευρώπης. Μια ξερή όαση στην αλμύρα του Λυβικού πελάγους.
Εδώ οι όροι αντιστρέφονται. Η όαση είναι από...
άμμο και η έρημος από νερό. Άλλωστε η Αφρική είναι μερικά ναυτικά μίλια πιο κοντά απ' ό,τι ο Πειραιάς. Και καμία συνθήκη συνόρων δεν αναφέρθηκε ποτέ συγκεκριμένα στη Γαύδο.
... Τρεις μέρες μετά. Βατσιανά. Τελευταίο χωριό πριν το νοτιότερο "παρατηρητήριο" για Σαρακηνούς πειρατές, το ακρωτήριο της Τρυπητής. Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας σταΒατσιανά θα βρίσκαμε τους Ρώσους.
... Oρφανεμένοι πρώην Σοβιετικοί επιστήμονες αποβιβάζονται -είναι Σεπτέμβρης- στον Καραβέ, νοτιότερο λιμάνι επίσημου διαμετακομιστικού εμπορίου στη Μεσόγειο. Αποσκευές λιγοστές αλλά κάθε μια κι ένα κέρατο της Αμάλθειας, ικανό να θρέψει όχι μόνο έναν Δία αλλά χιλιάδες.
Είναι η απόκρυφη γνώση που γεννήθηκε στα Σοβιετικά εργαστήρια, είναι η θέληση και η πεποίθηση ότι το να είσαι επιστήμονας δεν εξαργυρώνεται με συμβιβασμούς, έλλειψη οράματος και βουλιμικούς μισθούς, που θα τους ευνουχίσουν καλοζωισμένοι γάτοι στα κρυστάλλινα γραφεία πετρελαϊκών πολυεθνικών. Υπάρχει ΟΡΑΜΑ, υπάρχει η Ρόδος και όλα είναι έτοιμα για το ΑΛΜΑ…
Βίοι και Πολιτεία.
Αντρέι Ντροσντόβ, ασπρομάλλης, ομιλητικός, ο αρχηγός και ο πρώτος που θα αποβιβαστεί κουβαλώντας το στίγμα ενός Τσερνομπίλ που σημάδεψε την ανθρωπότητα, ενώ οι μετρητές Γκάιγκερ έβγαλαν όλους τους πυρηνικούς φυσικούς, που έτρεξαν να αξιολογήσουν την καταστροφή, νεκρούς. «Πάρτε χημικά φάρμακα» είπαν οι γιατροί.
Μαντρωμένοι σε απομακρυσμένες κλινικές βλέπουν το δέρμα τους να μετατρέπεται σε κάρβουνο. “Όχι εγώ”. Εξοντώνει την ραδιενέργεια με γυμναστική. Ιδρώνει και επιβιώνει. Ο μόνος από τους εκατό.
Μπόρις Λάντα, βυζαντινή αγιογραφία με σκιά, καλλιτέχνης με ό,τι πιο σημαντικό υπάρχει έξω από μουσείο στο γαλαξία. Ο κατ’ επάγγελμα ψυχίατρος που την Άνοιξη του '68, ενώ Σοβιετικά τάνκ σαρώνουν τους δρόμους της Πράγας, τολμά να διαδηλώσει στην Κόκκινη Πλατεία με άλλους 10.
Αποτέλεσμα να συλληφθούν και να σωθεί χάρη στην επιμονή της Αμερικάνας φίλης του που βομβαρδίζει το Κρεμλίνο με γράμματα. “Θα αυτοπυρποληθώ μπροστά στο μαυσωλείο του Λένιν αν δεν τους απελευθερώσετε”. Εξορία στην χώρα των “ελεύθερων” ΗΠΑ και Σχολή Καλών Τεχνών. «Πάντως ήταν καλύτερα στην φυλακή» εξομολογείται.
Υπόλοιποι και μη εξαιρετέοι. Ειρήνη Καρμάζινα, Άλλα Σαχίνα, Αλεξάντρ Γιούδιν, Άλλα Γιαυτουτσένκο, Αλεξέι Γιούσγιν. “Δεν ξέραμε ούτε λέξη στα ελληνικά” παύση. Το σκεπτικό: Άνθρωποι εμείς, άνθρωποι κι αυτοί κάπως θα συνεννοηθούμε και τελικά συνεννοούνται με τη μαυροφορεμένη γιαγιά στα Βατσιανά που χωρίς να τρομοκρατηθεί από τους ξένους τους παραχωρεί το μισοερειπωμένο πατρικό για να βγάλουν το χειμώνα. Τι ακριβώς κάνετε εδώ; «Είμαστε ένα πείραμα, ένα παράδειγμα που αναιρεί το αυτονόητο της αλόγιστης, χωρίς δεύτερες σκέψεις, τύψεις, ενοχές καταστροφής του πλανήτη.
Οι πληροφορίες είναι παντού σε όλες τις εφημερίδες, τηλεόραση, ραδιόφωνο, όλοι ξέρουν τους κινδύνους, αλλά κανείς δεν κάνει τίποτα και δεν είμαστε ούτε βέβαιοι ότι η κατάσταση είναι πλέον αναστρέψιμη.
Απλώς προσφέρουμε τη μόνη λύση που εμείς θεωρούμε ικανή να επιτρέψει στο ανθρώπινο γένος να ζήσει την πρωτοχρονιά του 2026 και να μην ενταφιαστεί οριστικά στην κατεστραμμένη, πνιγερή χωματερή Γη το προηγούμενο έτος που σύμφωνα με τους επιστημονικούς μας υπολογισμούς είναι η κόκκινη περιοχή στους μετρητές αντοχής του πλανήτη.
Η τεχνολογία της ανανεώσιμης, ήπιας ενέργειας δεν είναι θεωρία, ούτε είναι μόνο για επιδείξεις, είναι γεγονός και μπορεί να λειτουργήσει σε ευρεία κλίμακα, καθιστώντας ετούτο το νησί αυτάρκες ενεργειακά, μέχρι και να δημιουργήσει αποθέματα νερού.
Βρισκόμαστε στην κόψη του μαχαιριού και οι αισιόδοξες φαρισαϊκές υποσχέσεις για υιοθέτηση της αιολικής πχ. ενέργειας, που τώρα χάνονται στα βάθη του χρόνου, πρέπει επειγόντως να μεταφερθούν στο παρόν».
Ζεστή νύχτα, ανεξάντλητα ερωτηματικά μετέωρα γύρω από το τραπέζι στο σαλόνι του σπιτιού που μόνοι τους έχτισαν- ούτως ή άλλως αυτοί είναι το ενεργό εργατικό δυναμικό του νησιού. “Το σπίτι του Κουφοντίνα εμείς το χτίσαμε” γελάνε.
Το ζήτημα είναι να επανακτηθεί η αρμονία με το ΕΝΑ, η διαίρεση, η αποξένωση, η ανασφάλεια γεννά την παθητική αποδοχή, την τυφλή ραχιτική πίστη στο αυτονόητο και την παράλογη ελπίδα ότι ο πολιτισμός θα επιβιώσει. Αν όμως κανείς δεν αγωνιστεί τότε;
«Έχουμε ξεχάσει αυτόν τον ιερό αριθμό της παγκόσμιας συμπαντικής ενότητας, το ΕΝΑ και παλινδρομούμε πνιγμένοι από άλλους αριθμούς με άπειρα απομονωμένα μηδενικά δισεκατομμυρίου στην ουρά τους.
Όσο πιστεύουμε στην επιστήμη μας άλλο τόσο πιστεύουμε και στην αρμονία του Πυθαγόρα κι εκεί βασίζεται η δική μας ελπίδα γι' αυτόν τον κόσμο, που δεν έχουμε έρθει εδώ για να απαρνηθούμε σαν αναχωρητές, αλλά για να αποδείξουμε έμπρακτα ότι η ελπίδα είναι αληθινή, απτή, πραγματοποιήσιμη.
Όποιος έχει ζήσει έστω και λίγες μέρες σε κάποιο νησί της άγονης γραμμής μπορεί εύκολα να αντιληφθεί την πλήρη εξάρτηση της ζωής των κατοίκων από τα καιρικά φαινόμενα.
Θα μπορέσει να φτάσει το καραβάκι με το πετρέλαιο, το νερό και τα υπόλοιπα αγαθά που φαντάζουν με "μάννα εξ ουρανού"; Ε, λοιπόν γιατί να μην μετατρέψουμε τα μειονεκτήματα σε πλεονεκτήματα, γιατί να μην εκμεταλλευτούμε εμείς τον καιρό αντί να μας εκμεταλλεύεται εκείνος;
Το project των Ρώσων επιστημόνων στη Γαύδο έχει να κάνει με την αυτονομία του νησιού σε νερό και ενέργεια, μέσω ανανεώσιμων πηγών. Και μάλιστα είναι ένα διεθνές project που λαμβάνει χώρα και σε νησιά της Βενεζουέλας και της Αυστραλίας με το δίκτυο των Ρώσων επιστημόνων να πηγαινοέρχεται μεταξύ Λατινικής Αμερικής, Μεσογείου και Ωκεανίας.
Οι άνεμοι μπορεί να εμποδίζουν το καραβάκι να φτάσει στο νησί, είναι όμως μιας πρώτης τάξεως πηγή ενέργειας. Οι δικοί μας ανεμόμυλοι δε σταματάνε στα 4 μποφόρ για να μη σπάσουν όπως αυτοί που έχουν εγκαταστήσει στα αιολικά πάρκα.
Συνεχίζουν μέχρι και τα δέκα μας λέει ο Αντρέι με περηφάνια δείχνοντας αυτόν που έχουν ήδη εγκαταστήσει στην αυλή τους. Αυτός δεν έχει τη μορφή προπέλας όπως αυτοί της Siemens αλλά είναι ένας διάτρητος κύλινδρος. Ο ήλιος είναι μια ακόμα καθαρή πηγή που χρησιμοποιείται.
Έτσι καλύπτονται οι ενεργειακές ανάγκες μιας μέσης οικογένειας που υπολογίζονται στις 5-10 k Wt ημερησίως. Μια ντηζελογεννήτρια τίθεται σε λειτουργία απλά σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης.
Ένα άλλο εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί σε ένα ακριτικό ξερονήσι είναι αυτό της έλλειψης νερού. Εάν το σπίτι βρίσκεται κοντά στην παραλία, η ερευνητική ομάδα προτείνει ως λύση την αφαλάτωση του θαλασσινού νερού.
Αλλιώς μια συσκευή συμπύκνωσης της ατμοσφαιρικής υγρασίας από το Ινστιτούτο Vernadsky της Ρωσικής Ακαδημίας Φυσικών Επιστημών παρέχει την απαραίτητη ποσότητα νερού που υπολογίζεται σε 3 κυβικά ημερησίως. Επίσης η ύπαρξη αποθεμάτων νερού στο νησί θα δημιουργούσε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της γεωργίας.
Ωστόσο δεν είναι δίκαιος ο χαρακτηρισμός του όλου project ως πείραμα απλά γιατί αποδεικνύει στην πράξη ότι δουλεύει. Αυτή τη στιγμή η ερευνητική ομάδα περιμένει το πράσινο φως από την κοινότητα της Γαύδου ούτως ώστε όλοι οι κάτοικοι του νησιού να επωφεληθούν των τεχνολογικών καινοτομιών.
Φυσικά εδώ δεν πρέπει να παραλείψουμε και τις κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις του ζητήματος. Παύει να υπάρχει η εξάρτηση του νησιού - και του κάθε νησιού - από την κεντρική διοίκηση που το έχει ξεχασμένο έτσι κι αλλιώς.
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι όλο το οδικό δίκτυο του νησιού είναι χωματόδρομοι ή ακριβέστερα λακουβόδρομοι, εκτός από το σημείο μεταξύ του ελικοδρομίου και του λιμανιού. Βλέπετε πριν μερικά χρόνια επισκέφθηκε τη Γαύδο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος και έπρεπε να σχηματίσει την εικόνα που έπρεπε τόσο αυτός όσο και οι κάμερες που τον συνόδευαν.
Τι έχουν να πουν όμως οι ίδιοι οι επιστήμονες γι' αυτό;
«Για μας δεν είναι πείραμα αλλά στοίχημα για την επιβίωση του πλανήτη που δεν μπορεί να δεχθεί άλλο το βιασμό του από το πετρέλαιο. Είναι παράλογο. Καίμε πετρέλαιο για να μεταφέρουμε πετρέλαιο από το ένα μέρος στο άλλο ενώ η φύση μας δίνει τα αγαθά της δωρεάν. Είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε την ημερομηνία λήξης του πλανήτη. Είναι σε δύο δεκαετίες. Το 2026 …».